Τὸ πρῶτο Ἑλληνικὸ Σχολεῖο τῆς Χώρας τῆς Σκοπέλου ( 1834-1860;)

0 0 6 Απριλίου 2019 Επεξεργασία δημοσίευσης

Γιὰ νὰ θυμόμαστε...

Συνεχίζοντας τὴν περιήγησή μας στὴ Χώρα τῆς Σκοπέλου κι ἀναζητώντας τὶς ἄγνωστες σήμερα ἱστορικὲς οἰκοδομές, ποὺ ἔχουν ἀπομείνει, ὡς ἄλλοι φωτεινοὶ δεῖχτες ἑνὸς ἀγέρωχου καὶ σημαντικοῦ πολιτισμοῦ, ποὺ ἔχει νὰ παρουσιάσει τὸ νησί μας, στεκόμαστε τώρα μπροστὰ στὴν ὑπέροχη ἐκκλησία , ποὺ ἔχει οἰκοδομηθεῖ μὲ ἀρχιτεκτονικὴ τελειότητα. Τὴν ἐκκλησία τῆς Παναγίας τῆς Ἐλευθερώτριας, ἡ ὁποία βρίσκεται δίπλα ἀπὸ τὴ θέση, ὅπου ὑπῆρχε ὁ ἐλαιουργικὸς Συνεταιρισμός τῆς Σκοπέλου

Γιὰ ὅσους δὲ τὸ γνωρίζουν, τὸ κτίσμα αὐτὸ τοῦ ναοῦ τῆς Ἐλευθερώτριας, μαζὶ μὲ τὴ γύρω περιοχή, ἦταν παλαιότερα Μετόχι τῆς Μονῆς τοῦ Τ. Προδρόμου τῆς Σκοπέλου καὶ μετὰ τὴ διάλυση τῶν μοναστηριῶν, τὸ 1833, ἀποσπάστηκε ἀπὸ τὴ δικαιοδοσία τῆς Μονῆς καὶ λειτούργησε κι ὡς ἐνορία στὰ τέλη τοῦ 19^ουμὲ ἀρχὲς τοῦ 20^ουαἰ. Πρέπει δὲ νὰ ξέρουμε, πὼς τὸ οἰκοδόμημα αὐτό, δὲν εἶχε παλαιότερα, δηλαδή, μέχρι τὸ 1871, τὴ μορφὴ ποὺ βλέπουμε σήμερα. Γιατὶ στὴ θέση, ὅπου ἔχει γίνει ἡ προέκταση τοῦ ναοῦ, δηλαδή, ἀπὸ τὰ δυτικά πρὸς τὰ ἀνατολικά, ὑπῆρχε τὸ κελλὶ τοῦ μετοχιοῦ, ποὺ ἦταν ἑνωμένο μὲ τὸ ναὸ τῆς Ἐλευθερώτριας. Ὅπως τὰ ἁγιορειτικὰ κελλιά, δηλαδή.

Τώρα, σύμφωνα μὲ τὴν περιγραφὴ ποὺ μᾶς ἀφησε ὁ τότε Σχολάρχης τῆς Σκοπέλου Ἰωάννης Σφοίνης, γραμμένη ἐν εἴδει ἀναφορᾶς, καὶ σταλμένη στὶς 24 Ἀπριλίου τοῦ 1841 πρὸς τὴν Βασιλικὴ Γραμματεία ἐπὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καὶ τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως, τὸ ἐν λόγῳ κτίσμα ἦταν διώροφο.

Σφραγίδα και υπογραφή του σχολάρχη Ιωαν.Σφοίνη

Στὸν ἐπάνω ὄροφο εἶχε «δύο δωμάτια χαμηλά, πληκτικά, σμικρά καὶ νοσώδη,...χρήσιμα εἰς παραδόσεις, [ἐνῶ]στὸν κάτω ὄροφο εἶχε «τρία κατώγια ἄχρηστα». Τὸ «κτίριον [αὐτὸ]ὡς κατεσκευασμένον ἀπὸ καλογήρους», χρησίμευσε ὡς Ἑλληνικὸ Σχολεῖο, στὸ ὁποῖο δίδαξαν οἱ κατὰ καιροὺς Ἑλληνοδιδάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι διόριστηκαν στὴ Σκόπελο. Ὅπως ὁ Π. Ράμμος, ὁ Ἰω. Ζηλἠμων κι ὁ Ἰωάννης Σφοίνης κ. ἄ.

Δίπλα ἀκριβῶς ἀπὸ τὸ Σχολεῖο ἐκείνη τὴν ἐποχὴ βρίσκονταν ὁ κήπος τῆς Μονῆς τοῦ Προδρόμου, ποὺ μετὰ τὴ διάλυση τῆς Μονῆς δόθηκε ἀπὸ τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Ταμεῖο γιὰ ἐνοικίαση. Ὁ κῆπος αὐτὸς ἦταν ἐκεῖ ποὺ ὑπῆρχε ὁ Ἐλαιουργικὸς Συναιτερισμὸς τῆς Σκοπέλου μὲ ὅλες τὶς ἀποθῆκες καὶ ἐγκαταστάσεις . Ἀναφέρει μάλιστα ὁ Σχολάρχης Ἰω. Σφοίνης, ὅτι «ὁ κῆπος οὗτος, ὅστις πρῶτον ἀνῆκε εἰς ἴδιον σχολεῖον, ὡς εἰς μετόχιον τοῦ Προδρόμου, ἤδη ἐνοικιάζεται παρὰ τοῦ Δημοσίου εἰς τοὺς τυχόντας καὶ ὡς ἐκ τούτου οἱ συχνάζοντες ἐν αὐτῷ παντοδαποὶ ἄνθρωποι, εἴτε πρὸς διασκέδασιν, εἴτε πρὸς ἀγορὰν λαχάνων, εἴτε πρὸς συνεστίασν καὶ συμπόσια , ἄδοντες ἄσματα κ, λ. π. ἐπ᾿ ἀκροάσει τῶν μαθητῶν, διακόπτουν πολλάκις τὰς ἐργασίας μας γινόμενοι προσκόμματα εἰς τε τὴν διανοητικήν, ἠθικὴν μόρφωσιν τῶν νέων».

Ἀργότερα, κι ἐπειδὴ τὸ κτίριο ὅπου στεγαζόταν τὸ Σχολεῖο καθίστατο ἐπικίνδυνο - ἀφοῦ ἦταν « ἕν πολυχρόνιον οἰκοδόμημα ὑπὸ ξυλικὴν λυγισμένην καὶ σεσηπεῖαν,[καὶ] δὲν εἶναι ἀσφαλὲς εἰς ἐπισώρευσιν πολλῶν ἀνθρώπων ἤ είς τινα σφοδρὸν σεισμόν»-ὅπως γράφει ὁ Σφοίνης στὴν ἀναφορά του, φαίνεται ὅτι ἐγκαταλέιφτηκε καὶ τὸ Σχολεῖο μετακόμισε σὲ ἄλλο κτίσμα. Ἔτσι τὸ 1870-71 πρέπει νὰ κατεδαφίστηκε καὶ στὴ θέση του ἔγινε ἡ προέκταση τοῦ ναοῦ τῆς Ἐλευθερώτριας. Μάλιστα, στὸ ὑπέρθυρο τοῦ ἐν λόγῳ ναοῦ ὑπάρχει ἡ ἀκόλουθη (περίεργη, ὄντως) ἐπιγραφή.

« Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗ/ ΚΑΤΑ ΜΑΡΤΙΟΝ 1871/ ΔΑΠΑΝῌ Γ. Α. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ».

Φυσικὰ ἡ ἐπιγραφὴ αὐτή, γιὰ ὄσους γνωρίζουν τὰ πράγματα, μαρτυρεῖ τὴν ἐπέκταση κι ὄχι τὴν ἀνεγερση τῆς Ἐλευθερώτριας, ποὺ εἶναι κτίσμα τοῦ 17^ουαἰ. Ὅσον ἀφορᾶ δὲ τὸν Γεωργιάδη, αὐτὸς διετέλεσε καὶ Δήμαρχος Σκοπέλου, ἦταν σὲ γιὸς τοῦ Ἀντωνάκη Γεωργίου ἤ Γεωργιάδη, καραβοκύρη καὶ γόνου παλιᾶς ἀρχοντικῆς οἰκογένεις τῆς Σκοπέλου.

( περισσότερα βλ. π. Κων. Ν. Καλλιανός, Ἄγνωστες σελίδες ἀπὸ τὴν ἱστορία τῆς ἐκπαίδευσης στὴ Σκόπελο τὸν 19^οαἰ. περ. Θεσσαλικὸ Ἡμερολόγιοτ. 75 ( 2019), σελ. 284-290 )

π.κ. ν.κ.