Μὲ τὸ τέλος τοῦ Θέρους ἤ ἕνας Πολιτιστικὸς ἀπολογισμὸς μὲ κάποιες προτάσεις

Πρὶν ἀπὸ τρεῖς καὶ πλέον δεκαετίες, συνομιλώντας μὲ τὸν σοφὸ καὶ ἔντιμο λόγιο τῆς Σκοπέλου, τὸν μακαριστὸ σήμερα Σωτήριο Ν. Δημητριάδη, ἔγκρ...

Πρὶν ἀπὸ τρεῖς καὶ πλέον δεκαετίες, συνομιλώντας μὲ τὸν σοφὸ καὶ ἔντιμο λόγιο τῆς Σκοπέλου, τὸν μακαριστὸ σήμερα Σωτήριο Ν. Δημητριάδη, ἔγκριτο Νομικό, γύρω ἀπὸ τὴν καταστροφὴ τῆς Σκοπέλου τὸ 1538 ἀπὸ τὸν Χ. Βαρβαρόσσα, μοῦ ἀπάντησε,  πὼς  αὐτὸ ποὺ ἀναφέρεται, δηλαδή,  ὅτι δὲν ἔμεινε λίθος ἐπὶ λίθου καὶ πὼς τὸ νησὶ ἐρημώθηκε,  δὲν εὐσταθεῖ. Διότι, πὼς σώθηκαν τὰ τοπωνύμια, ἄν δὲν ἀπόμεινε ψυχὴ στὸ νησί;

Καὶ πράγματι,  εἶχε δίκιο ὁ σοφὸς ἐκεῖνος Γέροντας καὶ κατὰ πάντα ὑπέροχος ἄνθρωπος. Διότι ἔχουμε τοπωνύμια πανάρχαια, ὅπως Στάφυλος, Ἀγνώντας, Δρακοντόσχισμα, Βελανιό, Λουτράκι, κ. ἄ. τὰ ὁποῖα καὶ μᾶς δένουν γερὰ μὲ τὶς ἱστορικὲς ρίζες αὐτοῦ τοῦ τόπου. Κι ἐδῶ θὰ ἤθελα νὰ σταθῶ καὶ νὰ κάνω κάποιες προτάσεις, ποὺ ἴσως μερικοὶ  νὰ τὶς ἐκλαβουν ὡς παρωχημένες, ὅμως «μαθημένα τὰ βουνὰ ἀπὸ χιόνια»... Οἱ αἰτιάσις καὶ οἱ εἰρωνίες δὲν τελειώνουν, Γιατὶ εἶναι ἴδιον τῶν ἀνθρώπων,  ποὺ ἐπιμένουν νὰ τὰ ξερουν ὅλα καὶ συνάμα νὰ ἀπορρίπτουν ὅ, τι προτάσσει ὁ ἄλλος, ὁ συνομιλητής, ὁ συνάνθρωπος.
  
Ἐν πάσει περιπτώσει, στὴ Χώρα τῆς Σκοπέλου, τὸν Ἰούλιο ποὺ μᾶς πέρασε, πραγματοποιήθηκαν δύο πολιτιστικὲς ἐκδηλώσεις, ποὺ ἀναντίρρητα  τίμησαν τὸ Πνεῦμα, τὴν Τέχνη  καὶ γενικότερα τὴ Σκόπελο: Ἕνα νησὶ  μὲ ἀξιόλογο Πολιτισμὸ καὶ Ἱστορία, τὰ ὁποῖα, ὡστόσο, δὲν ἔχουν ἐκτιμηθεῖ ὅσο πρέπει. Τὸ γιατὶ δὲν μπορῶ νὰ τὸ προσδιορίσω. Ὅμως ἡ ἀλήθεια εἶναι,  πὼς ἐνῶ ἔχουμε θησαυρὸ ἀνεκτίμητο, ἐν τούτοις δὲν τὸν ἀναζητοῦμε. Θὰ προσπαθήσω νὰ γίνω πιὸ σαφὴς καὶ θὰ σταθῶ στὴν μία ἀπὸ τὶς δύο ἐκδηλώσεις (1).

 1) Δὲν ὑποτιμῶ διόλου τὸ ρεσιτὰλ μουσικῆς μὲ ἔργα ὑπέροχα, ποὺ παρουσίασε ἡ χορωδία τῆς Σκοπέλου μὲ τὴ συμμετοχὴ τοῦ Σταθη Κ. Καραγιώργου, διεθνοῦς τενορου, ἐκ τοῦ χωρίου Κληματος ὁρμωμένου.

Ὅσοι βρεθήκαμε στὴν παρουσίαση τοῦ βιβλίου «Σκοπέλου λάλον ὕδωρ» τῆς κ. Μαρίας Δελήτσικου-Παπαχρήστου στὶς 29 Ἰουλίου, παρατηρήσαμε μὲ πόση χάρη τὸ «ἄνοιξε» μπροστά μας ἡ κυρία Ἀνθούλα Δανιήλ, ἔγκριτη κριτικός, φτασμένη Δασκάλα καὶ προπάντων ἄνθρωπος ποὺ ξέρει νὰ ἐκτιμᾶ τὸν πνευματικὸ κόπο τοῦ ἄλλου. Μᾶς ἔδωσε, λοιπόν, ἡ ἐν λόγῳ κυρία νὰ καταλάβουμε,  πὼς ἔχουμε μπροστά μας ταμιευμένη τὴ λαλιὰ τῶν πατέρων μας, τὴν ὁποία κι ἀσφαλῶς δὲν πρέπει νὰ περιφρονήσουμε ἤ ν᾿ ἀστοχήσουμε. Κι ἔτσι εἶναι...
  Ὅμως θὰ μοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ πῶ καὶ κάτι ἄλλο,  ποὺ ἀσφαλῶς ἔχει σχέση μὲ τὴ γλώσσα μας καί, δή, τὴ Σκοπελίτικη λαλιά.
Ἀλήθεια, ποιὸς θὰ συνεχίσει αὐτὸ τὸ ἔργο τῆς κ. Μαρίας; Μὲ λίγα λόγια, ποιὸς θὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὴν καταγραφὴ τῶν τοπωνυμίων καὶ ἀνθρωπωνυμίων τῆς Σκοπέλου; Δόξα τῷ Θεῷ φιλολόγους ἀρκετοὺς ἔχουμε καὶ δὴ ντόπιους. Ἄς προσπαθήσουν, λοιπόν,  νὰ κάνουν μιὰν ἀρχή, ἔτσι ὤστε νὰ μὴ χαθεῖ αὐτὸς ὁ πλοῦτος ποὺ ἔχουμε. Γιατὶ τὸ καθε τοπωνύμιο ἔχει καὶ τὴν ἱστορία του ( π. χ. τὸ ἀσκηταριὸ στὸν Ἅγιο Ταξιάρχη στὸ Βα΄το, ὅπου ἀσκήτεψε ὁ ὅσιος Ἰερόθεος ὁ Ἰβηρίτης, τοῦ Δαμασκηνοῦ τὸ Ρέμα στὴν ἴδια περιοχὴ ὄπου πνίγηκε ὁ μοναχὸς Δαμασκηνός, ὁ  Στάφυλος, ὁ Ἅη-Γιάννης στὸ Καστρί κ. ἄ)
 Ναί, ὁ καθ. Ἀδ. Σάμψων ἔχει καταγραψει μεγαλο ἀριθμὸ τοπωνυμίων, ὅμως πρέπει νὰ γίνει μιὰ ἐργασία ποὺ θὰ ἔχει ὡς βάση μὲν  τὸν Σάμψων,  ἀλλὰ καὶ ἄλλες πηγές, ὅπως π. χ.  τὸν Κώδικα τῆς Μονῆς τῶν Ταξιαρχῶν στὴ Γλώσσα, μὲ τὸ πλῆθος τῶν τοπωνυμίων ποὺ διασώζει.
Κι ἔρχομαι στὰ ἀνθρωπωνύμια. Ἀλήθεια, ποιὸς γνωρίζει ὅτι παρωνύμια ποὺ ἀκούγονται σήμερα (π. χ Ξαφτάκης, Μπούμης, Ντελαρόκας, Δαυλός, Μπάιμπος κ. ἄ) , ἦταν κάποτε ἐπίθετα; Μάλιστα, ὑπάρχουν καὶ χ/φοι Κατάλογοι τῶν κατοίκων τοῦ 1829, ὅπως ἐπίσης κι ἄλλες πηγές, ποὺ ἄνετα μποροῦν νὰ βοηθήσουν τὸν ἐρευνητὴ ( π. χ τὸ Ἀρχεῖο Ἐγγραφων τῆς ν. Σκοπέλου) κ. ἄ.

Τὸ μεγάλο καὶ βασικὸ ἐρώτημα, λοιπόν, εἶναι, τὸ ποιοὶ θ᾿ ἀσχοληθοῦν προβάλλοντας μὲ μεράκι καὶ ἀγάπη μιὰν ἀκόμη πτυχὴ τοῦ Πολιτισμοῦ αὐτοῦ τοῦ νησιοῦ; Ἐρώτημα ποὺ ἐξάπαντος ἀπαιτεῖ απάντηση.
 
π. κ. ν. κ